DELLALİYE BEDELİ HAKKINDA ARAŞTIRMA RAPORU:

279 SAYILI TEBLİĞ;

ORMAN EMVALİNİN STANDARDİZASYONU VE SATIŞ ESASLARİ

29 Mayıs 1981 tarihli Resmi gazetede yayınlanan 2464 sayılı Belediye gelirleri Kanununun 67 nci maddesi gereğînce, Beledi­ye sınırları içinde arttırma ile satılan  her çeçit orman envali satışlarından dellaliye resminin satışın yapıldığı yer Belediyesine ödenmesi gerektiğinden, Belediyelerin bu satışlardan alabilecekleri dellâliye resminin dengede tutulması esas alınacaktır.

Bu sebeble açık artırmalı satışlar;

Orman envalinin istihsal edildiği ormanın mülki (idarî taksinat bakımından bağlı bulunduğu ilçelerde ve Belediye ve PTT Teş­kilatı, oteli, lokantası bulunan ve yol durumu yaz-kış nakliyata mü­sait olan ve düzenli olarak nakil aracı işleyen ve ayrıca, Teşkilatımıza ait bina bulunmayan veya bulunsa dahi satış yapmaya elverişli yer olmayan hallerde Belediyelerce satış salonu temin edilen kasabalarda yapılacaktır.

a) Yukarıdaki şartları taşıyan ilçe ve kasabaların hudutları içerisindeki ormanlardan üretilen mallar nerede istiflenirse istiflensin, bu miktar maldan artırmalı satışa çıkarılacak miktar ka­darının satıcı (bu miktar, işletmenin istihsali ile artırmalı satışa çıkarılacak miktar arasındaki orana göre bulunacaktır) bu ilçe ve ka­sabanın hudutları içersinde yapılacak, dellâliye resmide buna göre ödenecektir.

Bunu bir misalle açıklamak gerekirse; (A) ilçe ve kasabasının hudutları içersindeki ormanlardan 3.000 m3, (B) ilçe ve kasabasının hudutları içersindeki ormanlardan 5.000 m3  emval istihsal edildiğini ve bu envalin tamamının (B) ilçe ve kasabası içersindeki de­poya taşındığını farzedelim. İşletmenin istihsali 10.000 m3, açık artırmaya çıkaracağı miktar 7.000 m3. olsun, Bu durunda İşletmece % 70 oranında emval açık arttırmaya çıkarılacağından;

3.000 m3 x % 70= 2.100 m3’ün ihalesi (A) ilçe ve kasabasında yapılacak buna tekabül eden dellaliye resmi (A) ilçe ve kasa­bası Belediyesine,

5.000 m3 x % 70= 3.500 m3'ün ihalesi (B) ilçe ve kasa­basında yapılarak buna tekabül eden dellaliye resmide (B) İlçe ve ka­sabası Belediyesine,

ödenecektir.

b) Aşağıdaki durumlar olduğu takdirde;

(A) ve (B) ilçe ve kasabası hudutları içinde istih­sal yapılmamasına rağmen bu ilçe ve kasabanın hudutları dışındaki 0rmanlardan istihsal edilen emvalin hanği ilçe ve kasaba dahilinde depolandığına bakılmaksızın, ihaleye çıkarılacak emval (A) ve (B) ilçe ve kasabalasının nüfuslarına göre orantılanacak ve buna göre (A) ilçe ve kasabasına tekabül eden emvalin ihalesi (A) ilçe ve kasabasında, (B) ilçe ve kasabasına tekabül eden emvalin ihalesi de (B) ilçe ve kasabasında yapılarak dellaliye resmi buna göre ilgili belediyelere ödenecek, böylece dellâliye resminin ödennesinde belediyeler arasın­da bir denge temin edilecektir.

Bunu bir misalle açıklamak gerekirse; (A) ve (B) ilçe ve kasabasının hudutları dışındaki Ornanlardan 12.000 m3 envalin is­tihsal edilerek (A) ilçe veya kasabası hudutları dahilindeki depola­ra taşındığını ve işletnenin bu envalden 8.000 m3'ünü ihaleye çıkara­cağını, (A) ilçe ve kasabasının nüfusunun 16.000, (B) ilçe ve kasaba­sının nüfusunun 4.000 oldufğunu varsayalım. Bu durumda; (A) nın toplanı nüfusa oranı % 80, (B) nın % 20 olacağından,¹

8.000 m3 x % 80 = 6.400 m3'ün          ihalesi (A) da,

8.000 m3 x % 20 = 1.600 m3'ün          ihalesi de (B)’de            yapılacaktır.

Bütün bunlara rağmen, 4914 sayılı kanun gereğince, or­man envalinin satışları ticari kriterlere göre yapılmakta olduğundan, malların değerince kıymetlendirilemiyecegi tesbit edilen yerlerde sa­tış yapılmayacaktır.

Belediye Gelirleri Kanunu

          Madde 67 – Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde, gerçek veya tüzelkişiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeşit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsüllerin satışı, Tellallık Harcına tabidir.

          Mükellef:

          Madde 68 – Tellallık Harcını, mal ve mahsullerini satan gerçek veya tüzel kişiler ödemekle mükelleftirler.

          Gerçek veya tüzelkişiler yapacakları satışları, satış yapmadan önce belediye veya mahallindeki belediye ilgililerine haber vermekle ödevlidirler. Haber verilmediği takdirde harç yüzde 50 fazlasıyla tahsil olunur.

          Matrah:

          Madde 69 – Telallık Harcının matrahı, harcın konusuna giren satışların gayri safi tutarıdır. Bu tutardan hangi ad ile olursa olsun hiçbir indirim yapılmaz.

          Nispet:

          Madde 70 – Tellallık Harcının nispeti, yüzde 2'dir. 100 Yeni Türk Lirasını aşan satışlarda aşan kısım için nispet yüzde 1'dir.⁽¹⁾

          Harcın ödenmesi:

          Madde 71 – Tellallık Harcı, belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz mukabili tahsil olunur.

SONUÇ:

Dellaliye bedelinin ilgili kanun gereğince hangi belediye sınırlarında ve tellalı çağrılıyor ise o belediyeye ödenmesi gerektiği, ancak OGM denge kurmak için ihalelerin yukarıdaki örneklerde belirtildiği üzere ihalelerin m3leri bölünerek farklı belediyelerde ihale yapılması tarzında denge oluşturulmasını istenmiştir.

            Günümüzde yapılan ihaleler genelde tek seferde yapıldığı, belediyelere göre ayrı ayrı ihalelere çıkılmadığı düşünüldüğünde ihaleyi hangi belediye sınırlarında yapıyorsak  ve tellalını çağırıyorsak o belediyeye ödemek gerektiği sonucuna varılmıştır.  OGM emrince ayrı ayrı belediye hudutlarında ihale yapma noktasında bakılırsa  ‘’malların değerince kıymetlendirilemiyecegi tesbit edilen yerlerde sa­tış yapılmayacaktır.’’ İfadesi ile İşletme Müdürlüğü satış komisyonuna ihalenin yapılacağı yeri seçme takdir hakkını vermiştir.

            İşletme Müdürlüklerince dellaliye bedelinin ihale yapılan yerin dışında kalan belediyelere paylaştırılması veya yıl sonları gelir kaydedilmesi mevzuata aykırı olacağı sonucuna varılmıştır.